Idriz Balani – Skulptori që i dha formë historisë shqiptare

miremengjes.net
19 hours ago
2 min read

Në jugun më të largët të Shqipërisë, në Konispolin me aromë mandarine dhe histori çame, lindi më 3 tetor 1953 një nga artistët më të rëndësishëm të artit figurativ shqiptar – Idriz Balani. Me një jetë të përkushtuar artit dhe historisë, ai është autor i mbi 100 veprave monumentale që përkujtojnë figurat kyçe të kombit shqiptar, nga rilindasit te dëshmorët dhe heronjtë e epokave të ndryshme.

Rrënjët e forta dhe formimi artistik

Pas vendosjes së familjes së tij në Durrës në vitin 1954, Idriz Balani nisi hapat e parë në art, që do të kurorëzoheshin me diplomimin e tij në vitin 1980 në Institutin e Lartë të Arteve në Tiranë. Aty u formua nën udhëheqjen e mjeshtrave si Andrea Mano dhe Hektor Dule, duke u specializuar në skulpturën monumentale dhe të kavaletit. Ai më vonë do të angazhohej edhe si pedagog dhe drejtues në institucione kulturore të rëndësishme, ndërsa eksperienca e tij në Greqi i shtoi përvojë profesionale në përpunimin e gurit dhe mermerit.

Një trashëgimi monumentale

Idriz Balani është autori i dhjetëra busteve dhe shtatoreve në Shqipëri dhe Kosovë. Ndër më të njohurat janë:

Busti i Naim Frashërit në Durrës.
Monumenti i Haxhi Zekës në Pejë.
Busti i Ibrahim Rugovës në sallën e Kuvendit Komunal të Pejës.
Shtatorja e Isa Boletinit në Mitrovicë dhe Isniq.
Busti i Bilal Xhaferrit në Ninat të Sarandës.
Monumente për dëshmorë në Strellc të Deçanit dhe Strellc të Mitrovicës.
Shtatorja e Ambasadorit Richard Holbrooke në Viti dhe Fier.
Përkujtimi i eksodit të Çamërisë me një vepër të veçantë në Qafë Botë.

Skulpturat e tij shquhen për vërtetësi historike, finesë artistike dhe përkushtim ndaj vlerave kombëtare. Në shumë raste, ai ka punuar në bashkëpunim me artistë të tjerë të njohur dhe me komunitetet lokale për të ngritur këto vepra në hapësira publike.

Artisti i paqes dhe trashëgimisë

Përveçse skulptor, Idriz Balani është edhe një zë që promovon paqen dhe bashkëjetesën. Në vitin 2015 u nderua me titullin "Misionar i Paqes" nga Misioni Diplomatik për Paqe dhe Mirëqenie, përmes një vepre që përkujton bashkëpunimin shqiptaro-amerikan.

Në vitin 2017 ai prezantoi 65 vepra në një ekspozitë personale në Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë, një retrospektivë e rrugëtimit të tij artistik që përfshinte portrete të heronjve kombëtarë dhe momente kyçe të historisë sonë.

Nga Konispoli në New York

Një nga veprat më të spikatura të tij është skulptura “Vallja e Osman Takës”, e cila përfaqësoi Shqipërinë në ekspozitën ndërkombëtare të artit "ARTIADE" – Olimpiada e Artit në New York në vitin 2024. Kjo ishte një njohje ndërkombëtare për mjeshtërinë e tij dhe për përkushtimin ndaj identitetit dhe kulturës shqiptare.

Një trashëgimi që jeton

Vepra e Idriz Balanit nuk është thjesht arti i gurit dhe bronzit, por një rrëfim i gjallë për historinë, përjetësuar në forma që qëndrojnë në kohë. Përmes tyre, ai u jep zë figurave që kanë ndërtuar Shqipërinë dhe mbartin në vetvete krenarinë dhe kujtesën kolektive.