Kush i vrau Arvanitët në histori? E vërteta që Greqia dhe Shqipëria nuk duan ta dëgjojnë.”

Bazuar në librin: “Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων” (“Arvanitët dhe origjina e grekëve”) – nga Aristidh P. Kola

Publikuar në: miremengjs.net

Kur heshtja bëhet monument dhe historia bëhet varr

Në parathënien e librit të tij “Arvanitët dhe origjina e grekëve”, Aristidh Kolla nuk shkruan për të zbavitur apo thjesht për të informuar. Ai lëshon një alarm. Një klithmë që del nga thellësia e kujtesës dhe nga heshtja e të harruarve.

Ai nuk nisi kërkimin si akademik. E nisi si njeri që ndjeu barrën e rëndë të pluhurit mbi eshtrat e paraardhësve të tij, mbi gurët e zhurmshëm të një historie të deformuar. Dhe doli nga ky kërkim me një bindje: Arvanitët nuk janë thjesht pjesë e historisë greke – ata janë gjaku i saj.

Operacioni “Pastro kombin, mbulo gjurmët”

Një nga denoncimet më të fuqishme në libër është mënyra se si shteti grek, për të ndërtuar një mit kombëtar “të pastër”, e ndau Arvanitin sipas fesë dhe interesit politik:

• Arvanitët që ishin të krishterë dhe luftuan në 1821, u shpallën “grekë”,

• Ndërsa ata që ishin myslimanë, u ndanë si “turkoarvanitë” apo “alvanos” dhe u shtynë jashtë identitetit grek.

Një proces hipokrit, por i qëllimshëm, për të fshehur se grekët modernë nuk janë produkt i një vazhdimësie racore helene, por ndërtim politik e gjuhësor mbi shumë etni – ku Arvanitët ishin shtylla kryesore.

Një libër që nuk kërkon të na bindë – kërkon të na zgjojë

Kola nuk shkruan si fanatik. Ai vetë thotë:

“Nuk besoj në të pagabueshmet. I dua gabimet kur burojnë nga përpjekja dhe ndershmëria.”

Por mesazhi i tij është i qartë:Nëse nuk e kuptojmë kush janë vërtet Arvanitët, nuk e kuptojmë as vetë grekët. Dhe nëse nuk e pranojmë këtë lidhje, atëherë çdo pretendim për identitet të pastër është i pabazë.

Kola nuk ndalet në gjuhë apo në kostume. Ai gërmon më thellë:

• Te ritet e lashta,

• Te besimet e natyrës dhe diellit,

• Te mënyra e të menduarit,

• Te nderi, mikpritja, qëndrimi ndaj vdekjes.

Ai e mbështet tezën e tij me shembuj konkretë – nga gjuha arvanitase, që sipas tij ka lidhje direkte me greqishten e Homerit, te zakonet arkaike që i mbijetuan Bizantit, Perandorisë Osmane dhe shtetit modern grek.

Kush jemi ne sot: Një teatër kombëtar me maska të huaja

Kola nuk lë jashtë as kritikat për kulturën pop moderne:

• Muzika greke e sotme, sipas tij, është import i përzier midis Lindjes dhe Perëndimit, e paketuar si “kombëtare”.

• Karagiozi, buzuku, çifti i helenizuar me tesha turke, janë simbolet e zëvendësimit të rrënjës me maskën.

Ai nuk sulmon thjesht për të provokuar. Ai shkund nga përgjumja një shoqëri që ka pranuar të jetojë mbi një narrativë të rreme.

Arvanitët si pasqyrë: nuk janë “çështje etnike”, por “çështje identiteti”

Ky libër nuk është “për Arvanitët”. Është për çdo njeri që pyet veten: “Kush jam vërtet?”

Dhe përgjigjja nuk është në pasaportë apo gjuhë. Është në kujtimet që u varrosën qëllimisht. Në rrëfimet që nuk u shkruan. Në të vërtetat që nuk përkthehen lehtë.